Even een woordje uitleg over de foto met de dode possum die we enkele verslagen terug op de blog hebben geplaatst...
In Nieuw-Zeeland zijn er veel vogels die niet kunnen vliegen (zoals de kiwi) omdat ze vroeger geen natuurlijke vijanden hadden en ze dus niet hoefden weg te vliegen. Vleugels waren met andere woorden overbodig. De ontdekkingsreizigers en kolonisten hebben echter allerlei vijandige dieren met zich meegebracht, zoals ratten, possums, katten, enzovoort. Sommige dieren werden bewust ingevoerd, andere zijn stiekem meegereisd als verstekelingen. Hoe dan ook, de kiwi's zijn nu een vogel voor de kat als ze door een roofdier worden achternagezeten. De overheid vreest dat de natuur veel tijd nodig zal hebben om zich aan de nieuwe situatie aan te passen; de kiwi's kunnen nu eenmaal geen miljoen jaar op hun vleugels wachten! Daarom heeft het Departement van Natuurbehoud (DOC) besloten om in te grijpen en de jacht op possums, ratten en ander ongedierte te openen. In de natuurparken worden overal rattenvallen opgesteld en in sommige centra van het DOC worden zelfs possumhuiden voor een zacht prijsje verkocht. Veel Nieuw-Zeelanders werken aan dit project mee door possums proberen aan te rijden als die ' s nachts de weg oversteken. Als possums door de koplampen van een auto verblind worden, blijven ze (soms) stokstijf staan en dan is het alleen nog maar een kwestie van goed te mikken. Sommige wegen in Nieuw-Zeeland liggen echt bezaaid met dode possums. Wat ik zo fascinerend aan dit hele verhaal vind, is dat de overheid duidelijk partij voor de kiwivogel heeft gekozen en zijn natuurlijke vijanden de oorlog heeft verklaard. Waarom eigenlijk? Waarom mag de fauna en flora van een land niet evolueren? Waarom mag de possum niet op zijn prooi jagen? Waarom worden uitheemse bomen uit een bos weggekapt? Waarom is de Amerikaanse eik niet welkom in de Vlaamse bossen (puur fictief voorbeeld)? Een van Pieters in mij is naar Nieuw-Zeeland getrokken om aan zulke vraagtekens te ontsnappen, maar ook hier word ik telkens met dezelfde problematiek gecontronteerd. Het gediscussieer rond de Maori-landclaims kan tot de bovenstaande vraagtekens herleid worden, al is de keuze tussen 'possums' en 'kiwivogels' voor de overheid een iets eenvoudigere zaak dan de keuze tussen de 'Maori-landclaims' en de 'eisen van de andere bevokingsgroepen in Nieuw-Zeeland'. Maar de kern van de zaak blijft hetzelfde: in hoeverre houdt men rekening met de geschiedenis van het land en in hoeverre laat men de dingen op een natuurlijke (hedendaagse) manier evolueren zonder al te veel in te grijpen.
De thematiek is universeel; waar ontstaan waarden en hoe worden keuzes gemaakt? De eerste impressionistische schilderijen werden door het grote publiek en door de toenmalige academici als schandalig en waardenloos bestempeld. Nu zijn deze werken miljoenen waard en prijken ze in goed beveiligde musea. Een touw met drie knopen erin is een kunstwerk als het in een museum ligt, maar wordt door de vuilkar opgehaald als het op de stoep ligt. Als ik in een museum met hedendaagse kunst een brandblusapparaat zie hangen, vraag ik me altijd af het nu een waardenvol kunstwerk is, of gewoon iets dat er hangt om eventuele branden te blussen. Voor de ene is Fidel Castro een held die van Cuba een goed functionerend land heeft gemaakt; gratis onderwijs voor iedereen en een indrukwekkend aantal dokters per duizend inwoners. Voor de andere daarentegen is hij een gewetenloze dictator, die elke vorm van democratie in Cuba onmogelijk heeft gemaakt. Sommigen bekijken de mens alleen als een biologisch wezen met dierlijke behoeften en zeggen dat de mens van nature niet gemaakt is om een monogaam bestaan te leiden (of 'lijden'). Anderen zeggen dat de mens zich juist van de dieren onderscheidt door zijn culturele waarden en beschouwen de mens in de eerste plaats dan ook als een cultuurwezen. Nog anderen gaan op zoek naar de gulden middenweg. Als de rijkste man ter wereld 1 procent van zijn fortuin aan de Derde Wereld zou schenken, zouden sommigen hem daarvoor prijzen en anderen hem een gierigaard vinden omdat hij 99 procent voor zichzelf houdt... Als je als Belg soep uitdeelt aan straatkinderen in Rio de Janeiro, zijn er mensen die je steunen en zijn er anderen die vinden dat je eerst maar de daklozen in Brussel moet helpen alvorens met je nobele ziel naar een exotisch land te trekken. En hoe zit het dan met de dierenarts? Iemand die de kennis en de handigheid heeft om vissen, katten, koeien en apen te opereren, kan zeker mensenlevens in Afrika redden. Zijn dierenartsen dan schurken die het leven van een tortelduif hoger inschatten dan een mensenleven? Of niet (mijn mening)? Sommigen vinden het schandalig dat de VSA twee atoombommen op Japanse steden heeft geworpen, want zo zijn er duizenden onschuldige burgers op een gruwelijke manier omgekomen. Anderen vinden daarentegen dat Amerika goed heeft gehandeld om Japan op die manier snel op de knieen te dwingen, want zo kon een invasie van het land met grondtroepen vermeden worden (die meer mensenlevens geeist zou hebben): 'het doel heiligt de middelen'. Er zijn mensen die vinden dat het doden van een soldaat een gerechtvaardige oorlogsdaad is, terwijl het doden van een burger een oorlogsmisdaad is. Maar wat als je als burger wordt verplicht om in het leger te dienen? Wat is de betekenis van de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens als voor sommige mensen (of culturen) een document met een handtekening niets meer is dan een stuk papier met wat inkt erop? De VN en de UVRM zijn 'westerse' creaties, ook al zijn alle landen ter wereld lid en hebben alle leiders hun handtekening geplaatst. Culturen komen en culturen gaan, sommigen overheersen en anderen ondergaan... Waarden worden overgedragen, bestreden en nagestreefd. Regels worden op papier gezet, overtreden, aangepast, opgeheven, enzovoort. Iemand kan voor de ene persoon een held zijn en voor de andere een terrorist.
Einstein heeft ooit gezegd dat hij alleen Gods gedachten wil kennen, de rest is irrelevant... Ik kan verkeerd zijn, maar volgens mij wou hij met dat citaat niet aantonen dat hij diepgelovig was. Hij besefte gewoon dat menselijke waarden en ideologieen (en natuurwetten?) relatief zijn, over relativiteit gesproken! Erasmus had ongetwijfeld soortgelijke gedachten, waardoor hij voor mij de Einstein van de Letteren is. Hij heeft in zijn Lof der Zotheid, tussen de regels door, eens een oproep gedaan om zo objectief mogelijk naar de wereld te kijken vanuit een punt op de maan. Ik heb het vanuit Nieuw-Zeeland geprobeerd, en ik ben er even zot van geworden als de Moria zelf. Hoe kan men in de chaos die de hedendaagse wereld rijk is nu eigen standpunten innemen, die niet door de 'opvoeding' of 'omgeving' ingelepeld zijn. Waar worden onafhankelijke standpunten en uitspraken over goed en slecht geboren? Sommigen noemen dit het probleem van het postmodernisme, een 'westerse' ziekte die veel slachtoffers eist. Ik neem dat woord niet graag in de mond; termen en definities worden maar al te vaak geherdefinieerd en anders of foutief begrepen.
Maar goed, alles smeekt om een oplossing. In een van de bananenrepublieken in het verre zuidwesten wordt de reguliere koning neergeschoten en neemt het leger de macht over. De bevolking staat achter de militaire junta omdat ze hoopt dat er nu eindelijk beterschap zal komen. Wat doe je dan als internationale gemeenschap, vanuit de achtergrondkennis dat dictaturen als paddestoelen uit de grond rijzen op plaatsen waar de economie zeer ongunstig is en de bevolking moet knokken om te overleven? Aanvaard je het nieuwe bestuur, nodig je de nieuwe leider(s) uit op een vergadering van de VN en probeer je op die manier een zekere vorm van controle uit te oefenen op de situatie? Stuur je er Amerikaanse paratroepen op af en probeer je de westersgezinde broer van de vermoorde koning aan de macht te helpen? Of maak je er een door de VN beheerd gebied van waarin blauwhelmen als kanonnenvlees paraderen? De wereld smeekt om oplossingen. Als de Nieuw-Zeelandse overheid zich eeuwenlang zou terugtrekken om over het possum-probleem na te denken, dan zijn de kiwi's ten dode opgeschreven. Grijpt de overheid in, dan staan de possums er slecht voor. Er moet nu eenmaal gehandeld worden, keuzes moeten gemaakt worden, een oordeel over goed en slecht moet geveld worden, standpunten moeten ingenomen worden, maar zoals Einstein en Erasmus ons probeerden duidelijk te maken is elk menselijk handelen en denken relatief, dus zit de wereld met een serieus probleem. Dit probleem is zo oud als de straat en heeft zelfs een aantal Griekse wijsgeren beziggehouden ("wat is het beste politieke systeem?", ...), maar de impact ervan zal in de 21ste eeuw des te harder gevoeld worden, denk ik. Wat is in deze eeuw de betekenis van Sarkozy's oproep om de crisis in de Gazastrook op diplomatische wijze op te lossen? Veelbetekenend, weinigbetekenend, ...? Ik hoop maar dat onze politieke systemen en onze waarden niet uitgeput zijn na eeuwenlang uitproberen, want we staan voor een aantal serieuze uitdagingen, vooral op klimatologisch en economisch vlak. Misschien vinden we nog iets nieuws, iets anders dan liberalisme, communisme, religie, enzovoort als leiddraad voor onze samenleving, of misschien is er iemand die objectief kan zeggen welk van die reeds uitgeteste systemen nu het beste is. Fingers crossed. In feite zouden we de ganse wereld even op 'pauze' moeten kunnen zetten en een tijdje in conclaaf gaan om alles te overdenken, maar het risico zou dan zijn dat er dan nooit meer op 'play' gedrukt zal worden. Men zou voor minder liever een hersenloos stofdeeltje op Mars zijn dan een mens op Aarde. Maar goed, tot zover mijn verslag over de kiwi's en de possums in Nieuw-Zeeland. Sorry dat ik een beetje van het onderwerp ben afgeweken. Volgende keer iets anders.
Groetjes, Pieter
Geen opmerkingen:
Een reactie posten